Côn trùng đã tiêu diệt khủng long?

TTO - Các nhà khoa học hiện nay biết khá rõ, hay ít ra họ nghĩ rằng mình biết các điều kiện khí hậu của kỷ Phấn trắng, bắt đầu từ khoảng 135 triệu năm trước và bất ngờ kết thúc khoảng 70 triệu năm sau đó, cùng với việc loài khủng long bị tuyệt chủng.

Nhưng kết quả hai chương trình nghiên cứu mới đây lại khẳng định còn rất nhiều điều cần được khám phá.

Nguyên nhân kết thúc đột ngột kỷ Phấn trắng

Trong suy nghĩ của rất nhiều người, cái chết bí ẩn của loài khủng long cùng nhiều loài khác - mở đường cho động vật có vú phát triển - đã được giải thích từ vài thập kỷ trước: một thiên thạch hoặc sao chổi cực lớn đâm vào Trái đất, tạo ra một đám mây bụi che kín mặt trời, làm cho khí hậu lạnh đột ngột và tàn sát phần lớn hệ động thực vật.

Đây quả là một cốt truyện áp đặt và nhiều nhà khoa học chưa bao giờ chịu tin. Họ thừa nhận loài khủng long đã chết khá nhanh, nhưng không đột ngột đến mức có thể giải thích theo cách này.

Và thế là hàng loạt giả thiết - nào là khủng long bị dị ứng với những loài cây có hoa đang phát triển mạnh mẽ, hoặc bị các núi lửa ở nơi mà ngày nay là nước Ấn Độ chôn vùi, hay bị nhiễm bệnh - vẫn tồn tại xung quanh những kiến thức đã được công nhận.

Giờ đây, giả thiết về loài khủng long lại có thêm một động lực mới, đó là cuốn sách mang tên Điều gì đã hại khủng long của Nhà xuất bản Princeton University Press. Tác giả là George và Roberta Poinar (George là nhà động vật học tại Đại học bang Oregon và là cựu cố vấn của WHO về bệnh truyền nhiễm). Đây là những người chuyên về côn trùng cổ đại (một nhân tố chủ chốt trong phim Công viên kỷ Jura) và khủng long hóa thạch.

Trong số những thứ mà họ tìm được tại các di chỉ có ve, giun tròn, ruồi đốt và đủ loại ký sinh trùng hung hãn sống trong ruột động vật có niên đại thuộc kỷ Phấn trắng. Hai vợ chồng ông Poinars phát hiện trong một số côn trùng có các vi khuẩn gây bệnh leishmania (do trùng muỗi cát truyền) và bệnh sốt rét. Đây là những bệnh mới vào thời kỳ đó và khủng long không có mấy khả năng chống lại chúng.

Hai tác giả không khẳng định toàn bộ khủng long đã chết trong một trận dịch khủng khiếp; ngược lại, họ cho rằng bệnh tật đã làm loài bò sát khổng lồ suy yếu và sau đó đến lượt các thảm họa khác như sao chổi hay núi lửa kết liễu chúng.

Dù vậy, vợ chồng Poinars vẫn không thể cưỡng lại một vài chi tiết kịch tính kiểu Hollywood, chẳng hạn một câu như sau: “Loài lớn nhất trong số các động vật trên cạn, khủng long, có lẽ đã bị trói chặt trong một cuộc chiến sinh tồn sống-hay-chết [với côn trùng